Σελίδες

Η “Ψωροκώσταινα”,αξίζει τον ...σεβασμό μας.

Όταν κυβερνούσε την Ελλάδα ο Καποδίστριας ζούσε στο Ναύπλιο μια ζητιάνα, που τη φώναζαν «Ψωροκώσταινα».
Σε κάποια συνεδρίαση της Συνέλευσης, κάποιος παρομοίασε τη φτώχεια του Ελληνικού Δημοσίου, με την συγκεκριμένη ζητιάνα.
Όμως η ιστορία της Ψωροκώσταινας (Ευ. Δαδιώτης, «Αιγαιοπελαγίτικα» τεύχος 13) είναι η εξής:
Η Πανωραία Χατζηκώστα,(η μετέπειτα “Ψωροκώσταινα”) , ήταν αρχόντισσα των Κυδωνιών,( του Αϊβαλιού), σύζυγος πάμπλουτου Αϊβαλιώτη εμπόρου, που φημιζότανε όχι μόνο για τα πλούτη του άνδρα της, όπως και για τα πολλά δικά της, αλλά και για την ομορφιά της.
Όταν οι Τούρκοι πυρπόλησαν την πολιτεία του Αϊβαλί, και έσφαξαν άνδρες και γυναικόπαιδα, ανάμεσα σε αυτούς που σώθηκαν ήταν και η αρχόντισσα Πανωραία Χατζηκώστα, που είδε να σφάζουν οι Τούρκοι τον άνδρα της και τα παιδιά της.
Οι Κυδωνίες,(Αϊβαλι), είχαν στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης ελληνικό πληθυσμό 30.000 ατόμων, και ήταν το δεύτερο μετα την Σμύρνη σπουδαιότερο οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του υπόδουλου Ελληνισμού,
Καταστράφηκε από τον τουρκικό στρατό, που μπήκε στην πόλη στις 2 Ιουνίου 1821 για να εκδικηθεί για την πυρπόληση τουρκικού δίκροτου στις 27 Μαΐου στην Ερεσό. Στις 3 Ιουνίου ο Ιωάννης Φιλήμων χαρακτηριστικά αναφέρει:
Η πυρκαϊά, άμα τεθείσα, ηυξήθη κολοσσιαία, ένεκα των πολλών ελαιουργείων και ελαιοπωλείων· οι ναοί, η σχολή, η βιβλιοθήκη και πάντα τα καταστήματα κατέπεσαν ολόκαυστα. Πατέρες, σύζυγοι, τέκνα, περιέτρεχον από του ενός εις το άλλο μέρος τρομώδη και αμηχανούντα, όπως διεκφύγωσι την σφαγήν... Ούτω κατεστράφη η πόλις των Κυδωνιών, σφαγείσα και αιχμαλωτισθείσα κατά το έν τρίτον, λεηλατηθείσα κατά το όλον και αποτεφρωθείσα κατά κράτος
Μετά την καταστροφή η Πανωραία,κατέληξε στο Ναύπλιο,όπου για να ζήσει, άρχισε να ξενοπλένει και αργότερα, με σαλεμένα σχεδόν τα λογικά της, ζητιάνευε στους δρόμους του Ναυπλίου.
Μια Κυριακή του 1826 η ερανική επιτροπή που είχε στήσει τραπέζι εράνου στην πλατεία του Ναυπλίου ,δέχθηκε μια απροσδόκητη προσφορά απο την Πανωραία.
"Δεν έχω τίποτα άλλο από αυτό το ασημένιο δαχτυλίδι κι αυτό το γρόσι. Αυτά τα τιποτένια προσφέρω στο μαρτυρικό Μεσολόγγι",είπε περήφανα η γριά πλύστρα Χατζηκώσταινα και τα άφησε πάνω στο τραπέζι.
Ύστερα από αυτή την απρόσμενη χειρονομία, κάποιος από το πλήθος φώναξε: «Για δείτε, η πλύστρα η Ψωροκώσταινα πρώτη πρόσφερε τον οβολό της.»
Κι αμέσως το φιλότιμο πήρε και έδωσε. Βροχή πέφταν πάνω στο τραπέζι λίρες, γρόσια και ασημικά. Αυτή ήταν η συνέχεια της προσφοράς της πλύστρας Χατζηκώσταινας, που από εκείνη τη στιγμή απαθανατίστηκε με το παρατσούκλι «Ψωροκώσταινα».
Έπειτα από το περιστατικό του εράνου στο Ναύπλιο, ο Καποδίστριας τη συμμάζεψε κι όταν ίδρυσε το ορφανοτροφείο, η Πανωραία προσφέρθηκε να πλένει τα ρούχα των ορφανών χωρίς καμιά πληρωμή...