Το έκτο Θέμα....(μέρος πρώτο)

    ΘΕΜΑ: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΚΩΝ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ, ΣΤΙΣ ΠΑΡΟΧΘΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ  ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ  ΚΑΙ ΛΟΥΔΙΑ, ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΩΣ ΜΕΣΟΝ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΩΡΟΥ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ:  ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΕΥΡΑΣ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΤΣΕΧΙΑ   Horice-Czech republic  - ΠΑΡΚΟ ΓΛΥΠΤΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Περιεχόμενα…………………………………………………….......……….……..σελ.1 

1^Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ  Εισαγωγή…………………………...……… …... ……….…..σελ.2

1,2.   Ολοκληρωμένη διαχείριση και πολιτιστικός τουρισμός ... .... σελ  3

1.3   Ανάπτυξη πολυπολιτισμικών  δράσεων............................... σελ  4

1.4.  Έργα τέχνης στο φυσικό περιβάλλον. .............................     σελ.5

1.5. Φυτεύοντας στάρι στο κέντρο του Μανχάταν.....................  σελ.6,7

1.6                             ....................... ………....  .….σελ.8

1.7.   Έργα τέχνης μέσα στη φύση : Το δάσος  ................. ….…..  σελ.9

1.8 Δεντροφύτευση.   Το αστικό δάσος.…….…...........................   σελ.10

2^Ο   ΚΕΦ. ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ : ΧΩΡΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΑΞΙΑΣ....................   .σελ.11

2. 2   ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥ……….….…….....……….............  .σελ 12

2. 4   ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ..........σελ.13

3^Ο  ΚΕΦ.   ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ

3. 1   ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ..........................................σελ.14

3.2     ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ................................................ σελ.15

3.3        Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ.................................... σελ.16

3.4      ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ.............................................. σελ. 17

3.5      ΑΙΤΙΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ….……...............…….....σελ.18

4^Ο   ΚΕΦΑΛΑΙΟ.   Ο ποταμός Λουδίας 

4.1 μορφολογία, ιστορία του ποταμού  .....................................  σελ.19

4.1 Ρύπανση του Λουδία, κατάσταση του ποταμού σήμερα.......... σελ.20

5^Ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ.   Δέλτα των ποταμών

5 .1 Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα ....................σελ.21

6^Ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ    Πάρκα γλυπτικής..........................................  σελ.22.-26                                                                           

7^Ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ

7.1  ΣΥΜΠΟΣΙΑ ΤΕΧΝΗΣ   ......................................................... σελ 27

7.2   ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΟΣΙΩΝ............................... σελ 28

 7.3 Eνδεικτικά συμπόσια τέχνης σε όλο τον κόσμο.................... σελ 29-32

7.4  Συμπόσια στην Ελλάδα ........................................................ σελ 33

8^Ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ      ΕΡΓΑ

8.1     TEXΝΗ ΤΗΣ ΓΗΣ -LAND ART ...........................................σελ 34-37

9^Ο   ΚΕΦΑΛΑΙΟ                 ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ  ..............................   σελ 38

«Κάθε ποτάµι είναι στην ουσία η σύνοψη  µιάς ολόκληρης κοιλάδας.  ∆εν διαµορφώνει  µόνο τη γη αλλά και τον πολιτισµό αυτής της κοιλάδας.

  Το να σκέφτεσαι το ποτάµι  µόνο σαν νερό είναι σα να αγνοείς το σηµαντικότερο κοµµάτι του».

Hall Borland στο βιβλίο του ‘Beyond Your Doorstep’. 

1^ο   ΚΕΦΑΛΑΙΟ

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 Ένα από τα στοιχήματα της εποχής μας είναι η αλλαγή στη νοοτροπία με την οποία παραδοσιακά αντιμετωπίζεται ο δημόσιος χώρος.

 Η αλλαγή αυτή συνεπάγεται και την αναζήτηση των ικανών και αναγκαίων διόδων που θα βοηθήσουν να προστατέψουμε το δημόσιο χώρο, να αναπτύξουμε τον τόπο μας και να αυξήσουμε τη ευημερία των δημοτών μας.

 Γι αυτό οφείλουμε να απαγκιστρωθούμε από την «περιορισμένη αλήθεια» με τη οποία έχουμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε πράγματα και καταστάσεις, χρησιμοποιώντας  πιο κριτικό μάτι και αξιοποιώντας οποιοδήποτε  ευέλικτο εργαλείο που όχι μόνο δεν δημιουργεί στερεότυπα αλλά μπορεί να τα αμφισβητεί ή και να τα καταρρίπτει.

Ο δήμος Αλεξάνδρειας κυριολεκτικά περιβρέχεται από πλούσιους υδάτινους πόρους .

Οι ποταμοί του πλαισιώνονται από χιλιάδες στρέμματα δημοσίας παρόχθιας γης που αποτελούν συνεχή στόχο των ...επιτηδείων ..... που τις ιδιοποιούνται για να αυξήσουν τις γεωργικές τους  εκμεταλλεύσεις.

Με τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την προστασία και ανάπτυξη των παράκτιων οικοσυστημάτων και πόρων των ποταμών Αλιάκμονα και Λουδία είναι δυνατόν να δημιουργηθούν λαμπρές  προϋποθέσεις ανάπτυξης της περιοχής προς όφελος όλων των κατοίκων της περιοχής και όχι «κάποιων» που τώρα λυμαίνονται τον πλούτο της.

1,2.   Ολοκληρωμένη διαχείριση και πολιτιστικός τουρισμός

Για να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι, πρέπει η διαχείριση να είναι ολοκληρωμένη:

-Γεωγραφικά,

-Xρονικά,

-Πολιτικά και θεσμικά,

-Διεπιστημονικά,

-Διατομεακά, επειδή οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους (π.χ. γεωργία ,αμμοληψίες, αλιεία, οστρακοκαλλιέργειες, τουρισμός κ.λ.π.) και η διοικητική διαχείριση των δραστηριοτήτων γίνεται μεμονωμένα και αποσπασματικά, χωρίς να υπάρχει συνολικός σχεδιασμός και εκτίμηση της επίδρασης των δραστηριοτήτων αυτών σωρευτικά, (οριζόντια  ολοκλήρωση).

-Διαχειριστικά, επειδή απαιτείται η δημιουργική συνεργασία της δημόσιας διοίκησης, και της κοινωνίας, στη διαχείριση, με σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη με την ταυτόχρονη διατήρηση των παράκτιων οικοσυστημάτων.

Μετά τον προσδιορισμό των περιοχών στις οποίες μπορούν να αναπτυχθούν ήπιες ανθρώπινες δραστηριότητες είναι δυνατόν αξιοποιώντας τον πλούτο που χωρίς την παραμικρή φειδώ προίκισε η φύση τον τόπο μας, να αναπτυχτεί ένα μοναδικό στη Ελλάδα, ενδεχομένως και παγκόσμια, πολύπτυχο πολιτιστικού πλούτου , πόλου έλξης , αξιόλογης ποιότητας επισκεπτών από όλο τον κόσμο.

 Πολιτιστικός τουρισμός ορίζεται ως η κυκλοφορία των ατόμων στα πολιτιστικά αξιοθέατα μακριά από τον τόπο κανονικής διαμονής, με την πρόθεση να συλλέξουν νέες πληροφορίες και εμπειρίες για να ικανοποιήσουν τις πολιτιστικές τους ανάγκες.

Αυτή η μορφή τουρισμού είναι όλο και πιο δημοφιλής σε ολόκληρο τον κόσμο και επιβεβαιώνεται από μια έκθεση του ΟΟΣΑ το 2009, η οποία αναφέρεται στο ρόλο του πολιτιστικού τουρισμού για την περιφερειακή ανάπτυξη διαφόρων περιοχών του κόσμου.

Η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού  συμβάλλει τα μέγιστα  στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε και στέλνει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για έγκριση την Πρόταση: ότι το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα απονέμεται σε μνημεία και φυσικούς, αρχαιολογικούς, αστικούς ή πολιτιστικούς χώρους, οι οποίοι έχουν διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ιστορία, στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα μπορεί να απονέμεται και σε τόπους μνήμης, καθώς και στην άυλη κληρονομιά ως συνδεόμενη με ένα τόπο, συμπεριλαμβανομένης της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς. Μεταξύ των στόχων αυτής της νομοθετικής πρότασης είναι η ενίσχυση των γνώσεων των νέων για την κοινή πολιτιστική τους κληρονομιά και η τόνωση της συνείδησης της ευρωπαϊκής τους ταυτότητας, καθώς και η προβολή των χώρων ως τουριστικών προορισμών, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις εις βάρος των χώρων ή της περιοχής η οποία τους περιβάλλει.

1.3   Ανάπτυξη πολυπολιτισμικών  δράσεων.

  Ανάλογα με τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες ,είναι δυνατόν να αναπτυχτεί πληθώρα δράσεων, ακόμη και δράσεις μηδενικού κόστους για τον δήμο μας.

Δεδομένου ότι :

* Ο διατιθέμενος χώρος είναι άφθονος

* Οι καλλιτέχνες νιώθουν την ανάγκη να φύγουν από τα μουσεία και τις γκαλερί

* Η επιστήμη της οικολογίας διαδίδεται και  δημιουργείται έντονη η ανάγκη συνείδησης της γης και  του εδάφους

* υπάρχει η ανάγκη επιστροφής στον μυστικισμό της φύσης

* Τα έργα είναι συνήθως  μεγάλων διαστάσεων και απαιτούν την απεραντοσύνη του χώρου και την απουσία συνόρων...

* Αυτές οι μορφές τέχνης επιτρέπουν στον καλλιτέχνη να τροποποιήσει το φυσικό τοπίο σε μεγάλη κλίμακα.

Επειδή υφίσταται έντονη η ανάγκη της δημιουργίας και τόνωσης της οικολογικής συνείδησης των δημοτών μας και η ανάπτυξη και αύξηση του όγκου των υλικών που ανακυκλώνονται, προτείνεται αρχικά για άμεση υλοποίηση :

   Α) Η ανάπτυξη ενός χώρου με  «Trash Art»,  που είναι «Τέχνη από σκουπίδια & ανακυκλώσιμα υλικά».

Η πράξη «Κάνω τέχνη από τα σκουπίδια» αφού «Μετατρέπω τα σκουπίδια σε τέχνη», σημαίνει ότι «Ανοίγω το μυαλό μου σε νέες μορφές τέχνης», «Εξοικονομώ πρώτες ύλες και ενέργεια», «Ανακυκλώνω κάνοντας τέχνη», «Αλλάζω τρόπο σκέψης», «Αλλάζω τρόπο έκφρασης» και τελικά...

Αλλάζω τον εαυτό μου.

Η δράση (μηδενικού κόστους), μπορεί να εκτελεστεί με διαγωνισμό μεταξύ των μαθητών των γυμνασίων-λυκείων του δήμου μας, στους οποίους θα παραχωρηθούν ανακυκλώσιμα υλικά ,από τους μπλε κάδους, προκειμένου να κατασκευάσουν έργα τέχνης.

Β)  Η ανάπτυξη ενός χώρου ως Πάρκο Γλυπτικής, που θα αποτελέσει πόλο πολιτιστικής και τουριστικής έλξης, προσφέροντας ταυτόχρονα στη περιοχή μιας ανώτερης ποιότητας ταυτότητα.

     Γ) Η ανάπτυξη ενός χώρου για έργα « Land Art » ( Τέχνη της Γης)

     Δ) Η ανάπτυξη ενός χώρου για έργα  «Sand art» (τέχνη στη άμμο)

     Ε) Η ανάπτυξη ενός χώρου για έργα  «Τέχνης του περιβάλλοντος» (Environmental Art) ,έργα φωτός, κτλ

Ο Τόνι Κραγκ (Άγγλος, γεν. 1949) δημιουργεί έργα από πεταμένα αντικείμενα.

Τα συναρμολογεί σε ομάδες κατά χρώμα και σχήμα συνθέτοντας «εικόνες της κοινωνίας μας» που θίγουν θέματα όπως το περιβάλλον και η ανακύκλωση.

1.4.  Έργα τέχνης στο φυσικό περιβάλλον.

Το ζήτημα του φυσικού περιβάλλοντος μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60,  βρισκόταν σε δεύτερη μοίρα, αλλά από τη στιγμή που τέθηκε, αρχικά μέσω της οικολογικής επαγρύπνησης για τις ανεπανόρθωτες καταστροφές του πλανήτη, απαιτούσε ακόμη μεγαλύτερη προσοχή. Οι καλλιτέχνες που ευαισθητοποιήθηκαν οικολογικά διατύπωσαν την αρχή ότι ο άνθρωπος είναι φύση και επιδίωξαν να ενώσουν το έργο τέχνης με τη φύση και τον άνθρωπο, επεκτείνοντας τα φυσικά και νοητά όρια της τέχνης. Η φύση ως πρώτη ύλη χρησιμοποιήθηκε από τους καλλιτέχνες της Arte Povera, της Process Art, της Land Art. Οι δημιουργοί της Arte Povera υποστήριξαν ότι ένωσαν τον πολιτισμό και τη φύση με τον τρόπο που περιγράφει ο ανθρωπολόγος Claude Levi-Srauss, δηλαδή έχοντας συναίσθηση ότι η φύση αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του πολιτισμού.

Άλλα ζητήματα που τέθηκαν ήταν η αντιμετώπιση των μορφών της φύσης ως έργων τέχνης, η φύση ως υλικό και το ζήτημα της επαφής, δηλαδή η σχέση του ανθρώπου με το βουνό, την πέτρα, το δέντρο, το έδαφος. Οικολογικό πνεύμα, διαρκής αλληλεπίδραση φύσης και πολιτισμού, στατικότητα και μεταβλητότητα, παρόν και παρελθόν αποτελούσαν τα κεντρικά ενδιαφέροντα αυτών των τάσεων.

Την ίδια εποχή (τέλη δεκαετίας 1960), που οι καλλιτέχνες της Arte Povera και της Process Art προσπαθούσαν να ενσωματώσουν τις ιδιότητες της φύσης στο έργο τέχνης, οι καλλιτέχνες της Land Art ακολούθησαν την αντίστροφη προσέγγιση. Τοποθέτησαν τα έργα στο φυσικό χώρο, ώστε να είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το περιβάλλον. Το περιβάλλον έγινε το μέσον της δημιουργίας τους. Οι καλλιτέχνες είχαν την ιδέα να ενσωματώσουν το περιβάλλον στη δομή του έργου αντί να τοποθετήσουν απλώς τα έργα σ’ αυτό και χρησιμοποίησαν το φυσικό περιβάλλον ως τον κατεξοχήν χώρο όπου αναδεικνύεται και αποκαθίσταται η σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Οι προτάσεις τους υπήρξαν υποδειγματικές. Με χώμα, πέτρα, νερό και άλλα φυσικά υλικά διαμόρφωσαν, έχτισαν, άλλαξαν και ανοικοδόμησαν τμήματα του περιβάλλοντος με ευαισθησία και οικολογική συνείδηση, δημιούργησαν έργα σε μεγέθη μεγάλων διαστάσεων και παρουσίασαν σε νέα μορφή αρχές τάξης και συμμετρίας του παρελθόντος.

Στη συνέχεια λόγω της παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης έγινε απαραίτητος στόχος η εξεύρεση τρόπων, για να αξιοποιηθεί το πνεύμα και η ενέργεια του ανθρώπου προς όφελος του περιβάλλοντος και ο άνθρωπος να επανασυνδεθεί με τη φύση. Για το σκοπό αυτό πολυάριθμοι καλλιτέχνες παρουσιάζονται να ακολουθούν μια κοινή πορεία καθώς δημιουργούν έργα τα οποία καλούν τους θεατές να αναθεωρήσουν την αντίληψή τους για το περιβάλλον και τη θέση τους μέσα σε αυτό. Δρουν με ευαισθησία, και συχνά ακτιβιστικά, απέναντι στα προβλήματα της οικολογικής υποβάθμισης και της κοινωνικής αλλοτρίωσης, Προσπαθούν μέσω της τέχνης τους να τροποποιήσουν τον ίδιο τον χώρο διαβίωσης, να αναδείξουν την ποιητική αλλά και την οικολογική του πλευρά και να δημιουργήσουν ευκαιρίες για νέες χωροχρονικές εμπειρίες, ώστε ο άνθρωπος να επανεκτιμήσει την παρουσία του και τις δυνατότητες του μέσα σε αυτόν.

1.5.            Φυτεύοντας στάρι στο κέντρο του Μανχάταν

Η απόφαση της Agnes Denes να φυτέψει σιτάρι στο Μανχάταν (1982), αντί να σχεδιάσει απλώς άλλο ένα δημόσιο γλυπτό, γεννήθηκε από την πρόθεσή της να αποδώσει μεγαλύτερη προσοχή στις χαμένες αξίες και να διευρύνει την οικολογική συνείδηση. Το Μανχάταν αποτελεί, θα μπορούσαμε να πούμε, το πιο πλούσιο, το πιο επαγγελματικό, το πιο πυκνοκατοικημένο και το πιο συναρπαστικό νησί στον κόσμο. Το να επιχειρήσει να φυτέψει και να θερίσει δυο στρέμματα με σιτάρι στο συγκεκριμένο σημείο ήταν μια πράξη ενάντια στο σύστημα και το λιγότερο ένα θέμα παράδοξο, αδιανόητο και αδύνατο. Θα έκανε όμως τους ανθρώπους να ξανασκεφθούν τις προτεραιότητές τους και να συνειδητοποιήσουν ότι αν δεν επανεκτιμηθούν οι ανθρώπινες αξίες, η ποιότητα της ζωής μας θα κινδυνέψει.

Διαμορφώνοντας ένα χωράφι με σιτάρι στο εμπορικό κέντρο του κόσμου, ένα τετράγωνο μακριά από την Wall Street και με θέα το Άγαλμα της Ελευθερίας, διατύπωνε μια συμβολική σημασία και μια παγκόσμια έννοια. Το έργο της αντιπροσώπευε το φαγητό, την ενέργεια, το παγκόσμιο εμπόριο και την οικονομία. Αναφερόταν στην κακή διαχείριση, στην κατανάλωση, στην παγκόσμια πείνα και στα οικολογικά ενδιαφέροντα. Υπενθύμιζε ότι το ουσιαστικό μέσο διατήρησης της ζωής, εκείνο που μας παρέχει όλη την απαιτούμενη φροντίδα ώστε να υπάρχουμε στη ζωή είναι αυτό το ταπεινό χώμα, το έδαφος το οποίο παράγει την πολυποίκιλη βλάστηση η οποία τρέφει την ανθρωπότητα.

Το χαρακτηριστικό σε αυτή την έκταση ήταν ότι πριν το έδαφος ήταν βρώμικο, άγονο, γεμάτο από σκουριασμένα μέταλλα, παλιά λάστιχα, παλιά ρούχα και σκουπίδια. Ήταν μια προέκταση της μητρόπολης, όπου ακούγεται η φασαρία από τα αυτοκίνητα. Την 1η Μάη του 1982 σκάφτηκαν 285 αυλάκια με τα χέρια, καθαρίστηκε το χωράφι από τις πέτρες και τα σκουπίδια, τοποθετήθηκε ο σπόρος και καλύφτηκαν τα αυλάκια με χώμα. Την ήμέρα του θερισμού (16/8/1982) όλοι οι κάτοικοι που είχαν παρακολουθήσει την εξέλιξη του χωραφιού από πράσινο σε χρυσαφί χρώμα είχαν συγκινηθεί. Άνθρωποι της τηλεόρασης ήταν παντού και η σιωπή κυριαρχούσε. Το έργο αυτό, σύμφωνα με την Agnes Denes, επηρέασε πολλές ζωές, πολλοί την ευχαρίστησαν και πολλοί της ζήτησαν να συνεχίσει το έργο της.

Το Μάιο του 1982, η Αμερικανίδα καλλιτέχνης Agnes Denes έσπειρε σιτάρι σε 4 στρέμματα αναξιοποίητης γης στο Μανχάταν, 2 τετράγωνα πιο πέρα από τη Wall Street.

Το ....χωράφι και στο βάθος το ....... Άγαλμα της Ελευθερίας

1.6  Η τέχνη με σκιές από ....σκουπίδια

Ο Tim Noble  και η Sue Webster κάνουν τέχνη χρησιμοποιώντας σκουπίδια και τις σκιές που παράγουν αυτά όταν τα τοποθετούν με τρόπο ανάλογο του αποτελέσματος που επιδιώκουν.

Την πρώτη ύλη για τα έργα τους, δηλαδή τα σκουπίδια, τη συγκεντρώνουν από τους δρόμους του Λονδίνου. Για αυτούς οι δρόμοι της μεγαλούπολης, όπως και κάθε μεγαλούπολης στον κόσμο, είναι χρυσορυχείο για τα υλικά που χρειάζονται. Αφού τα συγκεντρώσουν δημιουργούν διάφορους όγκους όπου με τη βοήθεια των προβολέων που ρίχνει πάνω τους το φως σχηματίζονται στον τοίχο σκιές που δεν έχουν καμία σχέση με τις άμορφες μάζες των σκουπιδιών που τις παράγουν.

Η τέχνη με σκιές φαίνεται να κερδίζει όλο και περισσότερους οπαδούς.. Πάντως, με όποιον τρόπο και αν παράγονται οι σκιές το αποτέλεσμα είναι πάντα εντυπωσιακό.

1.7.   Έργα τέχνης μέσα στη φύση : Το δάσος

Χαρακτηριστική περίπτωση συμβίωσης τέχνης και φύσης είναι το Grizedale Forest. Πρόκειται για μια δασική περιοχή όπου καλλιτέχνες από το 1977 πραγματοποιούν παρεμβάσεις σε μια έκταση 35 τ. χλμ. με εφήμερα και μονιμότερα έργα τέχνης. Αποτελεί ένα τεράστιο ανοιχτό μουσείο με μεγάλη επιτυχία σε προσέλευση, που δέχεται κατά μέσο όρο 370.000 επισκέπτες το χρόνο. Το Grizadale Forest Sculpture project. δημιουργήθηκε στο δάσος Grizadale στη νότια πλευρά της αγγλικής λίμνης District. Διαμορφώθηκε από την ανάγκη της επιστροφής του κοινού στον ανοιχτό χώρο του φυσικού τοπίου μακριά από τον τεχνολογικό κόσμο της κλειστής και γρήγορης κατανάλωσης των πληροφοριών. Το Grizedale είναι ανοικτό στο κοινό, αλλά ένα στοιχείο μυστικότητας περιβάλλει τα γλυπτά που βρίσκονται εκεί, τα οποία είναι συχνά απομονωμένα και πρέπει να τα αναζητήσει ο θεατής. Την ιδέα του ανοιχτού μουσείου την ανέπτυξε η βρετανική τέχνη εκμεταλλευόμενη τις πράσινες εκτάσεις της χώρας. Το δάσος, xώρος φορτισμένος από το συλλογικό ασυνείδητο θα αναδειχθεί ως εναλλακτικός χώρος παρουσίασης της τέχνης τις τελευταίες τρεις δεκαετίες του 20ού αιώνα. Η επιτυχία του οφείλεται στο ότι συνδυάζει τις δυο κοινωνικές ανάγκες του ανθρώπου, την επίσκεψη σε ένα μουσείο και την επιδίωξη για επιστροφή στη φύση.

Ο Andy Goldsworthy πραγματοποίησε μέσα σ’ αυτό το δάσος το Seven Spires, (Grizedale Forest, Cumbria, 1984). Τοποθέτησε λεπτούς κορμούς πεύκων με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματιστούν σπείρες 25 μ. ύψους που αναμιγνύονται με τα άλλα δέντρα του δάσους. Τα ίδια τα πεύκα υπαγόρευαν την ιδέα, τη μορφή και την κλίμακα του γλυπτού. Το έργο αποτελούσε μέρος του δάσους και δεν ξεχώριζε από το περιβάλλον του. Δεν υπήρχε διαφορά ανάμεσα στα δέντρα του δάσους και τα δέντρα που συνέθεταν το έργο. Μόνο όταν οι επισκέπτες στέκονταν ήδη στη μέση των ομάδων των επτά σπειρών του έργου ένοιωθαν ότι είχαν εισχωρήσει σε μια μυστική συνάθροιση. Η σπείρα έμοιαζε με καθεδρικό ναό που οδηγούσε τα μάτια και τα συναισθήματα προς τον ουρανό. Το έργο αυτό, το οποίο δημιουργήθηκε με τα υλικά του ίδιου του δάσους, έστεκε εκεί για να εξερευνηθεί από τους ανθρώπους  που περπατούσαν στα δασικά μονοπάτια.

Τέχνη της γης (land-art)  από τον  Sylvain Meyer

1.8 Δεντροφύτευση, μια θετική τροποποίηση στο δομημένο χώρο.
         Το αστικό δάσος.

Το αστικό πράσινο είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση ενώ η ευεργετική του επίδραση είναι μεγάλη καθώς μειώνει την θερμοκρασία της πόλης και βελτιώνει την ποιότητα ζωής.. Η καταστροφή των δασών και του πρασίνου θεωρείται από πολλούς ειδικούς η βασική αιτία για τη διατάραξη της κλιματικής ισορροπίας του πλανήτη μας με απρόβλεπτες συνέπειες. Κάθε δομημένο τετραγωνικό απαιτεί 5-6 τετραγωνικά πρασίνου για να αντισταθμιστεί η επιβάρυνση στο μικροκλίμα υποστηρίζουν επιστήμονες.
Η επιχείρηση Άμυνα της Φύσης, άρχισε στη μικρή πόλη Μπολονιάνο το 1980 δεν είχε αποκλειστικά μόνον οικολογικό χαρακτήρα αλλά πρόβαλε τις πνευματικές και ηθικές αξίες της αλληλεγγύης, της φιλίας και της συνεργασίας. Ο Beuys συνεργάστηκε με τον Durini και την Lucrezia De Domizio και σ’ ένα κτήμα 15 εκταρίων, αναπαλαίωσαν ένα παλαιό αγροτόσπιτο για εργαστήριο ξεκινώντας να μελετούν τη σύσταση του εδάφους και να το προετοιμάζουν με φυσικά λιπάσματα ώστε στην συνέχεια να εμφυτεύσουν δέντρα και θάμνους που απειλούνταν με εξάλειψη λόγω οικονομικών και εμπορικών προβλημάτων.
Από τις δράσεις του Beuys, είναι χαρακτηριστική η πενταετής διάρκειας δενδροφύτευση 7.000 Βαλανιδιών (Kassel 1982-87) Για τον καλλιτέχνη, η υπεράσπιση της φύσης σημαίνει αποκατάσταση της υγείας της και αποτελεί τη βάση της ανθρώπινης ύπαρξης που είναι το έδαφος για να αναπτυχθούν άλλες καλλιτεχνικές εκφράσεις όπως η μουσική, η ποίηση και η ζωγραφική.Το τελευταίο δέντρο από τις 7.000 Βελανιδιές (1982-1987) φυτεύτηκε 18 μήνες από τον θάνατο του, στο άνοιγμα της 8ης Ντοκουμέντα, από τον γιο του Wenzel Beuys. Είχε ξεκινήσει στα εγκαίνια της 7ης Ντοκουμέντα, στις 19 Ιουνίου 1982.Κάθε βελανιδιά φυτεύτηκε δίπλα σε μία στήλη βασάλτη υπονοώντας την ιδέα της κοινωνικής γλυπτικής και την συμβολική προσέγγιση της γλυπτικής. Στη διάρκεια του χρόνου άλλαζαν μορφή οι μεταξύ των μεγεθών σχέσεις – οι ογκόλιθοι από βασάλτη παρέμεναν σαν μεγέθη σταθερά ενώ τα δέντρα αναπτύσσονταν. Η δεντροφύτευση αποτελούσε πνεύμονα πρασίνου και οξυγόνου. αλλάζοντας την φυσική κατάσταση, την εικόνα και την χρωματικότητα όλης της περιοχής. Πιστεύω, ανέφερε, ότι το φύτεμα αυτών των βελανιδιών είναι απαραίτητο όχι μόνο σε βιοσφαιρικούς όρους, όπως παράδειγμα στο περιεχόμενο της ουσίας της οικολογίας αλλά ότι θα αναπτύξει την οικολογική συνείδηση, θα την ανεβάσει αυξανόμενα στα χρόνια που θα έρθουν γιατί δεν θα σταματήσουμε ποτέ να φυτεύουμε .Ο Joseph Beuys υπήρξε ένας καλλιτέχνης με βαθιά οικολογική και πολιτική συνείδηση, ο οποίος με τις δράσεις του, από τη δεκαετία του ’70, επιδίωξε να παρέμβει στην φύση και την κοινωνία για να αποκαταστήσει τη καταστραμμένη σχέση τους. Ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική σαν ιδρυτής της Οργάνωσης για την Άμεση Δημοκρατία (1972) και με την Οικολογία σαν ιδρυτικό στέλεχος του κόμματος των Πρασίνων που το 1983 θα εισέλθει στο Γερμανικό Κοινοβούλιο. Για τον καλλιτέχνη, η υπεράσπιση της φύσης σημαίνει αποκατάσταση της υγείας της και αποτελεί τη βάση της ανθρώπινης ύπαρξης που είναι το έδαφος για να αναπτυχθούν άλλες καλλιτεχνικές εκφράσεις όπως η μουσική, η ποίηση και η ζωγραφική.

2^ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ : ΧΩΡΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΑΞΙΑΣ.Η ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΜΕΣΟΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥΣ 2.1   Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
Κατά την τελευταία εκατονταετία, οι υγρότοποι της χώρας μας έχουν μειωθεί περίπου στο ένα τρίτο της έκτασης που υπήρχε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η μοίρα της πλειονότητάς τους είχε προδιαγραφεί από τη στιγμή που η ύπαρξή τους θεωρήθηκε εμπόδιο στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας,  όπως αυτή καθορίσθηκε και εφαρμόσθηκε στο πρώτο μισό του αιώνα μας. Τα σημαντικότερα προβλήματα που δημιουργούσαν οι υγρότοποι σύμφωνα με τη λογική της εποχής ήταν η κατάληψη
κατάλληλων προς καλλιέργεια εκτάσεωνη και η πρόκληση πλημμυρικών φαινομένων στις πεδινές περιοχές.
Τις τελευταίες δεκαετίες οι υγρότοποι έχουν πάψει να θεωρούνται ως οριακές εκτάσεις που προκαλούν προβλήματα στις κατοικημένες περιοχές και ως τόποι προορισμένοι για αποξήρανση ή έστω για μία-δύο ειδικές χρήσεις.  Οι φυσικές λειτουργίες των υγροτόπων και η ιδιαίτερη σημασία τους στη στήριξη των χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων έχουν πια γίνει κατανοητές,  ενώ η αναγνώριση των πολλαπλών αξιών τους για τον άνθρωπο είναι πια αδιαμφισβήτητη όπως προκύπτει από την Εθνική Νομοθεσία,  τις Κοινοτικές Οδηγίες και τις Διεθνείς Συμβάσεις που
επιβάλλουν την προστασία και την αειφορική χρήση τους. Σύμφωνα με τον Θαλή, το νερό είναι η αρχή και καταγωγή όλων των πραγμάτων Έτσι,  λοιπόν,  η περίοδος συνεχούς υποβάθμισης ή και καταστροφής των υγροτόπων αντικαθίσταται από την περίοδο προστασίας,  διαχείρισης και αποκατάστασης αυτών,  τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας
Σήμερα υπάρχουν γύρω τους 400  υγροτόπους στην Ελλάδα.  Η μεγαλύτερη συγκέντρωση εσωτερικών υδάτων παρατηρείται στη Βόρεια Ελλάδα (48% συνολικού εμβαδού),  με μεγάλους ποταμούς και λίμνες,  αλλά σημαντικότατοι είναι και οι μικρότερης έκτασης υγρότοποι της νότιας και της νησιωτικής Ελλάδας  .

. 2   ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥΣύμφωνα με το πρώτο άρθρο της  "Σύμβασης για τους Υγρότοπους  Διεθνούς Σημασίας ως Ενδιαιτήματος Υδρόβιων Πουλιών", η οποία είναι γνωστή ως "Σύμβαση Ramsar" από το όνομα της περσικής πόλης στην οποία υπογράφηκε (1971), δίνεται ο επακριβής ορισμός του υγροτόπου.
Υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη γενικώς, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα από τυρφώδεις γαίες, ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μονίμως ή προσωρινώς κατακλυζόμενες με νερό, το οποίο είναι στάσιμο ή ρέον, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Οι περιοχές αυτές επίσης περιλαμβάνουν και εκείνες που καλύπτονται με θαλασσινό νερό, το βάθος του οποίου κατά την αμπώτιδα δεν υπερβαίνει τα 6 μέτρα  (Αρθρο 1). Στους υγρότοπους μπορεί να περιλαμβάνονται και οι παρόχθιες ή παράκτιες ζώνες που γειτονεύουν με υγρότοπους ή με νησιά ή με θαλάσσιες υδατοσυλλογές και που είναι βαθύτερες μεν από 6  μέτρα κατά την αμπώτιδα,  αλλά βρίσκονται μέσα στα όρια του υγροτόπου όπως αυτός καθορίζεται παραπάνω
Οι υγρότοποι μπορούν να διαχωριστούν σε δύο κατηγορίες, στους παράκτιους ή εσωτερικούς και στους τεχνικούς ή ημιτεχνικούς υργοτόπους.  Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται τα ρηχά θαλασσινά νερά,  τα δέλτα και οι εκβολές των ποταμών,  τα αλμυρά έλη,  οι κλειστές ή ανοιχτές λιμνοθάλασσες,  οι παράκτιοι θαμνώνες με υγροτοπικά φυτά και οι ποταμοί.  Στη δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνονται οι υγρότοποι εκείνοι που δημιουργούνται για διάφορους σκοπούς π.χ.  παραγωγή αλατιού,  υδατοκαλλιέργειες,  αποθήκευση νερού για ύδρευση,  άρδευση, υδροηλεκτρική ενέργεια, αναψυχή κ.ά.


2. 3   ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥ
Οι υγρότοποι είναι γνωστό ότι αποτελούν ευαίσθητα οικοσυστήματα
ανυπολόγιστης αξίας (εικόνα 2.1) για την οικονομία της φύσης, τη λειτουργία της και την περιβαλλοντική κληρονομιά, διότι:
- Προσφέρουν οικονομικές,  πολιτιστικές,  επιστημονικές,  ψυχαγωγικές και
άλλες δυνατότητες.
- Αποτελούν κυρίαρχο στοιχείο για την υδρομηχανική ισορροπία μεταξύ του εδάφους και του νερού.
- Ρυθμίζουν την υδρολογική δυναμική, δηλαδή το κλίμα, τη ροή και τη στάθμη των υδάτων.
- Ανήκουν στα παραγωγικότερα οικοσυστήματα από άποψη παραγόμενης
βιομάζας.
- Είναι περιοχές αδιάκοπων ενεργειακών διεργασιών  (π.χ.  βιογεωχημικές,
φυσικοχημικές, θερμικές, παραγωγή αλλά και δέσμευση αερίων).
-        Συγκεντρώνουν μεγάλη ποικιλότητα σε είδη χλωρίδας και πανίδας κ.ά
2. 4   ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ
Οι λειτουργίες των υγροτόπων που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο είναι στενά αλληλένδετες μεταξύ τους. Οποιαδήποτε κατάχρηση κάνει ο άνθρωπος σε μία από αυτές,  αυτόματα επηρεάζει το οικοσύστημα στο σύνολό του.  Επίσης,  οι υγρότοποι βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση και με άλλα περιβάλλοντα οικοσυστήματα είτε μακρινά,  είτε κοντινά και μπορούν να επηρεαστούν άμεσα από οποιεσδήποτε μεταβολές και επεμβάσεις σε αυτά.  Από αυτό βγαίνει και το λίαν ανησυχητικό 
συμπέρασμα  ότι  δεν αρκούν μόνο οι οριοθετήσεις προστατευμένων περιοχών, και μια συνειδητοποίηση από μέρους μας της σημασίας τους, γιατί  η ρύπανση και οι μεγάλες επεμβάσεις δεν γνωρίζουν σύνορα,  ούτε κρατικά,  ούτε προστατευτικά είτε μακρινά,  είτε κοντινά και μπορούν να επηρεαστούν άμεσα από οποιεσδήποτε μεταβολές και επεμβάσεις σε αυτά.  Από αυτό βγαίνει και το λίαν ανησυχητικό συμπέρασμα ότι δεν αρκούν μόνο οι οριοθετήσεις προστατευμένων περιοχών, και μια συνειδητοποίηση από μέρους μας της σημασίας τους, γιατί  η ρύπανση και οι μεγάλες
επεμβάσεις δεν γνωρίζουν σύνορα,  ούτε κρατικά,  ούτε προστατευτικά
Οι κίνδυνοι που απειλούν τους υγροβιότοπους είναι αρκετοί.  Υγρότοποι με
εξαιρετική πλούσια πανίδα αποστραγγίζονται και αποξηραίνονται για να
χρησιμοποιηθούν για τη γεωργική ανάπτυξη ή τα νερά τους χρησιμοποιούνται εντατικά για την άρδευση των γειτονικών γεωργικών καλλιεργειών. Εξάλλου, πολλές περιοχές υγροτόπων δέχονται επικίνδυνα βαριά μέταλλα,  οικιστικά λύματα, εντομοκτόνα,  απορρυπαντικά,  πλαστικά και άλλες ουσίες και υλικά που υποβαθμίζουν τις βιοκοινωνίες και την ισορροπία τους.
Επομένως,  οι υγροτοπικές περιοχές είναι οικοσυστήματα με εκπληκτική δομή και λειτουργικότητα,  αποτελούν ζωτικούς χώρους όπου επιβιώνουν αναρίθμητα είδη χλωρίδας και πανίδας,  προσφέρουν στον άνθρωπο και στο περιβάλλον γενικότερα οφέλη και υπηρεσίες με κλιματική,  οικονομική,  πολιτιστική,  επιστημονική, ψυχαγωγική και άλλη σημασία.  Εξαιτίας της μεγάλης τους παραγωγικότητας συγκεντρώνουν δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα οι οποίες συχνά υποβαθμίζουν και διαταράσσουν την οικολογική ισορροπία των υγροτόπων.
3^Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ.   ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑΣ
3. 1   ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥΟ Αλιάκμονας  είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της χώρας που οι πηγές του είναι σε ελληνικό έδαφος, όπως  επίσης και οι εκβολές του .Πηγάζει  από το Βόιο όρος του νομού Καστοριάς και τα όρη Σμόλικα και Ορλιακα προς την πλευρά των Γρεβενών.
Διασχίζει τους νομούς   Γρεβενών,  Καστοριάς,  Κοζάνης,   Ημαθίας,   Πιερίας και χύνεται στο Θερμαικό   κόλπο λίγο   νοτιότερα από τις εκβολές του Αξιού ποταμού δημιουργώντας ένα εκτεταμένο δέλτα πλούσιο σε χλωρίδα και πανίδα.
Έχει συνολικό μήκος 297 km και η λεκάνη απορροής του ανέρχεται σε 9.210  km2
 Ο Αλιάκμονας σχηματίζεται από την συμβολή, κοντά στο χωριό Μανιάκοι της Καστοριάς, των ποταμών Μπέλιτσα που πηγάζει από το όρος Βόιο και Ζέλοβο που έχει τις πηγές του στο όρος Βαρνούντα.  Επίσης,  δέχεται τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης Καστοριάς καθώς και τα νερά των:  Λιβαδοπόταμου,  Σραβοπόταμου, Βέλα, Ντραμπουτιώτικου,  Πραμορίτσα,  Γρεβενιώτικου,  Βενέτικου,  Στραυροπόταμου, Εδεσσαίου,  της στραγγιστικής τάφρου 66, της λίμνης Γιαννιτσών και χύνεται στον Θερμαϊκό κόλπο
Οι  όχθες του Αλιάκμονα  στο νομό Κοζάνης είναι σχεδόν γυμνές από δένδρα, γιατί έχουν γίνει  σχετικά πρόσφατα πολλές παρεμβάσεις στην κοίτη του, (φράγματα Πολυφύτου,  Ασωμάτων, Σφηκιάς.
  Αντίθετα στην   περιοχή των Γρεβενών υπάρχει   πλούσια βλάστηση από οξιές,  βελανιδιές,  πλατάνια και πολλά ποώδη.
Η κοίτη του σήμερα δεν είναι σ'  όλη τη διαδρομή του φυσική. Αμμοληψίες
κατά μήκος του ποταμού και μεγαλεπήβολα έργα έρχονται να διαμορφώσουν το φυσικό τοπίο για να εξυπηρετήσουν τις ανθρώπινες ανάγκες. Φράγματα περιορίζουν το νερό και δημιουργούν τεχνητές λίμνες,  όπως η λίμνη του Πολυφύτου και δύο μικρότερες της Σφηκιάς και των Ασωμάτων. Έργα, που αποτρέπουν τις πλημμύρες, κρατούν το νερό ώστε να χρησιμοποιηθεί για άρδευση σε χρονική περίοδο που τα νερά είναι λιγοστά και ακόμη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 
Έχει υποστεί αλλοιώσεις που οφείλονται στη διευθέτηση της κοίτης του, σε
επιχωματώσεις και αμμοληψίες καθώς και την κατασκευή των φραγμάτων:
Πολυφύτου, τα οποία λειτουργούν ως υδροηλεκρτικά. Τέλος υπάρχει και
το φράγμα Αγ. Βαρβάρας , που λειτουργεί ως δεξαμενή αναρρύθμισης για αρδευτικούς σκοπούς. Για την άρδευση διατίθενται ετησίως από το φράγμα Πολυφύτου περί τα 600 εκατ. m3νερού και αρδεύονται περί τα 500.000 στρέμ. των Πεδιάδων Θεσσαλονίκης, Ημαθίας και Πιερίας .
Δέχεται ρύπους από αστικά και βιομηχανικά απόβλητα καθώς και γεωργική
και κτηνοτροφική ρύπανση.
Το Δέλτα του μαζί με το Δέλτα του Αξιού,  οι εκβολές του Λουδία και οι
Αλυκές Κίτρους αποτελούν υγρότοπο διεθνούς σημασίας και προστατεύονται από τη συνθήκη Ραμσάρ
3.2   ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥΚοντά  στα ποτάμια  φρόντιζαν από την αρχαιότητα οι  άνθρωποι να κτίζουν τις πρώτες κατοικίες τους. Το νερό είναι ζωογόνο και απαραίτητο για τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων. Σε περιόδους λειψυδρίας  ανάγεται σε θεότητα. Το ποτάμι είναι πανάρχαιο, όπως και το όνομα του. Το όνομα Αλιάκμονας είναι σύνθετο και προέρχεται από το άλς (άλας, θάλασσα) και από το ακμών (αμόνι). Οι Τούρκοι τον έλεγαν Iντζέ-καρά (=ψηλός και μαύρος) και οι Σλάβοι Μπίστριτσα, (Бистрица) (=Γοργοπόταμος).
Υπάρχει μια αρχαία παράδοση που λέει ότι όσα πρόβατα έπιναν νερό από τον Αλιάκμονα, άλλαζαν χρώμα και γίνονταν λευκά. Η παράδοση αυτή επιβεβαιώνεται από μια καταγραφή του Λατίνου συγγραφέα Πλίνιου (23-79  μ.Χ.),  που μεταφρασμένη από τα λατινικά,  λέει: "Ωσαύτως εν Μακεδονία,  όσοι θέλουσι να έχωσι πρόβατα λευκά άγουσιν εις τον Αλιάκμονα, όσοι δε μέλανα εις τον Αξιόν".
Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ο Αλιάκμονας ήταν ένας από τους
ποτάμιους θεούς, που είχε γεννηθεί από τον Ωκεανό και την Τηθύ. Ο Ωκεανός ήταν ένας τεράστιος ποταμός που περιέβαλλε τη γη από παντού. Η δε Τηθύς ήταν μία από τις Τιτανίδες,  κόρη του Ουρανού και της Γης. Υπάρχει και άλλη εκδοχή κατά οποία πατέρας του Αλιάκμονα ήταν ο βασιλιάς της Θράκης,  ο Παλαιστίνος και μητέρα του η Πιερίδα,  που ήταν μία από τις εννιά θνητές κόρες του βασιλιά της Πιερίας,  Πίερου και της Ευδίππης.  Ο Παλαιστίνος αγαπούσε πολύ το γιο του,  τον Αλιάκμονα.  Όταν έμαθε το φόνο του  (Αλιάκμονα)  σε κάποια μάχη,  έπεσε στον ποταμό Κονασό που μετονομάστηκε σε Παλαιστίνος (σήμερα Στρυμόνας).
Στην αρχαιότητα αποτελούσε τα σύνορα μεταξύ Ημαθίας και Πιερίας ως τους χρόνους του Περδίκα   του Α'  της Μακεδονίας. Στις απάνεμες όχθες του οι αρχαίοι έχτισαν την Αϊανή   και την Βεργίνα   οι οποίες αποκάλυψαν σε όλο τον κόσμο συγκλονιστικά  μνημεία τέχνης , αδιαμφισβήτητης ιστορικής και πολιτισμικής αξίας.
Κατά τον Μεσαίωνα ο Αλιάκμονας ήταν πλωτός μέχρι την σημερινή Βέροια,
σήμερα δεν χρησιμοποιούνται πλοία στο ποτάμι. Η στρατηγικής σημασίας  κοιλάδα του Αλιάκμονα   απετέλεσε αμυντική θέση του ελληνικού στρατού κατά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο   όπου στη δίοδο Μακεδονίας Θεσσαλίας στα στενά του Σαραντάπορου δόθηκε νικηφόρος μάχη και στην συνέχεια απελευθερώθηκαν τα Σέρβια.
Τέλος, ο Αλιάκμονας συνδέθηκε με τις επαναστάσεις στη Μακεδονία(1821),
όπως με το Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908), την απελευθέρωση της Βέροιας (1912) από τον τουρκικό ζυγό,  και με την αντίσταση (1941-1944)  κατά των δυνάμεων κατοχής (Γερμανών - Ιταλών).

3.3.           Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ

Στον Αλιάκμονα βρέθηκαν 35 περίπου είδη ψαριών και από αυτά γύρω στα 30 είναι αυτόχθονα. Από τα ψάρια που συναντάμε στον Αλιάκμονα το σημαντικότερο είναι το γριβάδι. Στις εκβολές θα συναντήσουμε λίγα χέλια,  τα οποία δεν μπορούν να μεταναστεύσουν,  επειδή εμποδίζονται από τα φράγματα.
Πολλά είδη πουλιών έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή. Εντυπωσιακά πουλιά όπως είναι οι πάπιες, αξιοποιούν την περιοχή για να φιλοξενηθούν είτε να ξεχειμωνιάσουν,  είτε να ξεκουραστούν στο μακρύ μεταναστευτικό τους ταξίδι.
Παρατηρήθηκαν 215  είδη πουλιών,  από τα οποία το 1/3  περίπου φωλιάζει στην περιοχή. Πάνω από 10% των πουλιών κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Ανάμεσα τους, ο αργυροπελεκάνος και η λεπτομύτα, που θεωρούνται από τα πιο σπάνια πουλιά στον κόσμο. Σημαντικό είναι ότι 27 σπάνια και προστατευόμενα είδη πουλιών φωλιάζουν στην περιοχή, όπως ο πορφυροτσικνιάς, είδος ερωδιού.
Από τα θηλαστικά υπολογίζεται άτι φιλοξενούνται στην περιοχή 17  είδη,
ανάμεσα τους πολλές αλεπούδες,  λαγοί,  αγριογούρουνα.  Αξιοπρόσεκτα είναι η Βίδρα,  το τσακάλι,  η αγριόγατα,  ο λύκος και το ζαρκάδι,  που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Ακόμη 15 είδη ερπετών και 7 αμφίβια έρχονται να συμπληρώσουν την τροφική αλυσίδα του υδρότοπου της περιοχής του Αλιάκμονα.
Η βλάστηση στην παραποτάμια περιοχή εξαρτάται κάθε φορά από την
σύσταση του εδάφους, το ποσοστό του νερού ή του αλατιού και το υψόμετρο. Έτσι η βλάστηση χωρίζεται σε διαφορετικές ζώνες. Ξεκινώντας από τα ψηλότερα προς τα χαμηλότερα συναντάμε πεύκα και έλατα,  καστανιές,  δρυς,  κέδρα,  πουρνάρια, κουμαριές, φράξο, σφενδάμια, πλατάνια, ιτιές, ποώδη βλάστηση, καλαμιές, βούρλα, αλμυρίθρες και άλλα. Έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα πάνω από 500  είδη φυτών

3.4 ΧΡΗΣΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ
Έξι νομοί χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες νερού από το μεγαλύτερο
ποτάμι της χώρας, καθώς και αγρότες, δήμοι, ΔΕΗ και βιομηχανίες αντλούν όσο νερό θέλουν χωρίς να ελέγχονται από κανέναν. Γενικά, οι κυριότεροι χρήστες του ποταμού είναι:
Α) ΔΕΗ.  Ο οργανισμός αυτός συγκαταλέγεται στους    μεγάλους καταναλωτές νερού καθώς για τις ανάγκες των ατμοηλεκτρικών σταθμών παραγωγής ρεύματος. Καταναλώνει 130.000 κυβ. μέτρα τη μέρα για ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου και Καρδιάς και 70.000 κυβ. μέτρα για ΑΗΣ Αμυνταίου, ο οποίος βρίσκεται 60  χλμ μακριά.  Πρέπει να τονιστεί ότι η παραγωγή ενέργειας μέσω φραγμάτων υπάγεται στις ήπιες μορφές ενέργειας ,  δηλαδή χωρίς πρόκληση ρύπανσης.
Β) Άρδευση των καλλιεργιών. Εκτεταμένο αρδευτικό σύστημα υπάρχει   από την Νεάπολη μέχρι το Μικρόκαστρο και στην περιοχή του Ιλαρίωνος στα Σέρβια, στο Βελβεντό,  στην Ημαθία ,  το Αιγίνιο και τη Θεσσαλονίκη.  Κάθε νομός σχεδιάζει την αρδευτική του πολιτική χωρίς προηγούμενη συνεργασία    με τους υπόλοιπους, που έχει ως αποτέλεσμα την υπερεκμετάλλευση των νερών, με συνέπεια η στάθμη του νερού τους καλοκαιρινούς μήνες να πέφτει επικίνδυνα και το νερό που καταλήγει στις εκβολές να είναι ελάχιστο.

Γ) Ύδρευση. Η Θεσσαλονίκη ήδη υδροδοτείται από κατάλληλο ταμιευτήρα.
3.5             ΑΙΤΙΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥΟι σημαντικότερες αιτίες ρύπανσης του Αλιάκμονα είναι οι παρακάτω:
- Αστικά λύματα. Τριάντα πόλεις και χωριά χρησιμοποιούν τον Αλιάκμονα ως αποδέκτη των αστικών τους λυμάτων χωρίς προηγούμενη επεξεργασία,
βιολογικό καθαρισμό,  και τον επιβαρύνουν άμεσα ή μέσω χειμάρρων και
παραποτάμων .
- Λιπάσματα-Φυτοφάρμακα. Η περιοχή γύρω από τον Αλιάκμονα καλλιεργείται εντατικά με αποτέλεσμα να γίνεται υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των ουσιών καταλήγει στο ποτάμι με την άρδευση ή τις βροχές .Οι συγκεντρώσεις κάποιων επικίνδυνων ουσιών στο νερό του ποταμού είναι πάνω από τα επιτρεπτά όρια.  Παρόλο που η έντονη ροή του ποταμού και το μεγάλο μήκος του  δίνουν πολλές δυνατότητες αυτοκαθαρισμού   για τα οργανικά λύματα, ο ποταμός δεν μπορεί να δέχεται απεριόριστες ποσότητες αυτών των ουσιών
- Αμίαντος. Στο Ζιδάνι σταμάτησε η εξόρυξη αμιάντου, αφού διεθνώς η πρακτική αυτή εγκαταλείπεται, διότι ο αμίαντος  ευθύνεται  για την ανάπτυξη καρκίνου των πνευμόνων.  Η συγκέντρωση των ινών του αμιάντου στο ποτάμι ήταν υψηλή,  έφθανε σε μερικά σημεία τα 3  δισεκατομμύρια ίνες ανά λίτρο,(Αύγουστος 1985, Εργαστήριο του Καναδά).
- Βιομηχανικά λύματα.  Οι κύριοι ρυπαντές εντοπίζονται στη περιοχή της
Κοζάνης ,  αλλά    και στην περιοχή της Ημαθίας,  Πέλλας όπου μέσω της
τάφρου 66 διοχετεύουν στο ποτάμι, χωρίς προηγούμενη κατεργασία ,λύματα από την επεξεργασία των οπωροκηπευτικών,  υποβαθμίζοντας έτσι την ποιότητα των νερών .
4^Ο  ΚΕΦΑΛΑΙΟ.   Ο ποταμός Λουδίας
4.1 μορφολογία, ιστορία του ποταμού  Ο ποταμός Λουδίας διαρρέει τους νομούς Πέλλας, Ημαθίας και Θεσσαλονίκης και τελικά εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Η λεκάνη απορροής του έχει έκταση 1250 km2, το δε μήκος του ποταμού φτάνει τα 38 χιλ. Δέχεται τα νερά των χειμάρρων του όρους Πάϊκου.
  Ο Λουδίας ποταμός λεγόταν Λυδίας ή Λουδίας ή τουρκικά Καρά Ασμάκ (Μαυρονέρι).  Αρχικά αποτελούσε την υπερχείλιση της λίμνης Γιαννιτσών που παρελάμβανε και τα νερά της περιφερειακής τάφρου. Το 1933 μετά την αποστράγγιση της λίμνης Γιαννιτσών κατασκευάστηκε η σημερινή μορφή του ποταμού με πλάτος πυθμένα 11,5 μ. και στην στέψη 50 μ. με ύψος 7,5 μ , βάθος ροής νερού περί τα 6 μ. και μήκος 39 χιλ. Ανήκει στην κατηγορία των παλιρροιακών ποταμών, εξαιτίας της ισχυρής επίδρασης του φαινομένου της παλίρροιας.
   Πριν ήταν κανάλι για τα υπερχειλίζοντα νερά της λίμνης. Σήμερα λειτουργεί ως αποστραγγιστική τάφρος που δέχεται τα στραγγιστικά νερά του μεγαλύτερου τμήματος του αρδευτικού δικτύου της πεδιάδας Θεσσαλονίκης – Γιαννιτσών και τα νερά της ευρύτερης λεκάνης απορροής. Θεωρείται ένας από τους πιο ρυπασμένους ποταμούς της Βόρειας Ελλάδας γιατί παροχετεύει μεγάλο οργανικό φορτίο από τις βιομηχανίες γάλακτος και ζαχάρεως. Στο παρελθόν οι αρδευτικές απώλειες που κατέληγαν στο Λουδία έφταναν στις εκβολές όπου αναμιγνύονταν μα τα νερά της θάλασσας και λόγω επίπεδης τοπογραφίας της κοίτης του ποταμού εισχωρούσαν πολλά χιλιόμετρα ανάντη των εκβολών.  Για την ανακοπή της διείσδυσης των θαλασσινών νερών κατασκευάστηκε το 1988 φράγμα σε απόσταση 15 km από την εκβολή του ποταμού. Κατά τις έντονες βροχοπτώσεις το χειμώνα του 1990 απαιτήθηκε η ρήξη του φράγματος για να αποφευχθούν οι πλημμύρες. Το 1990 κατασκευάστηκε δεύτερο φράγμα με αβαθή υπερχειλιστή σε απόσταση 9 km από την εκβολή οπότε πλέον έγινε δυνατή η χρήση των νερών του ποταμού για συμπληρωματική υδροδότηση.
Ο ποταμός Λουδίας είναι ένας υγρότοπος με σπάνια υδρόβια πτηνά, με 327 σπάνια είδη μακρόφυτων, με 14 είδη ψαριών, από τα οποία τα 8 είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση λόγω της ρύπανσης.  Ο ποταμός μέχρι πριν 20 χρόνια έδινε μόνιμη εργασία σε 150 επαγγελματίες ψαράδες κατά μήκος του ποταμού.

συνεχίζεται.....